Sài Gòn những ngày cuối tháng hai đầu tháng ba. Hương lại có mặt ở thành phố này, sau một mùa đông dài lạnh giá tuyết trắng sương mù tại một thành phố châu Âu.
Năm nào chị cũng về thăm quê nhà, ít ra là một lần. Mỗi lần về chị lại thấy sự biến đổi tăng nhanh rõ rệt trong cuộc sống của mọi ngườị Thêm nhiều nhà mới mọc lên các kiểu, các mầu, trông thật đẹp mắt. Thêm một khu phố, một quận mới ra đời; thêm một con đường mới được mở. Cảnh buôn bán làm việc ở thành phố Hồ Chí Minh thật là nhộn nhịp, náo nhiệt.
Hương rất thích đi bộ. Ở nước ngoài chị có xe hơi, một chiếc xe Ford kiểu thể thao rất gọn nhẹ nhưng chị rất ít dùng đến nó, chỉ khi nào cần đi xa hơn ngoài trung tâm thành phố thì chị mới đưa nó ra ngoài gara, bằng không chị đi xe đạp, mùa đông thì đi bộ. Hàng ngày chị đi bộ từ nhà vào trung tâm thành phố, công việc, học hành, từ nơi nọ đến nơi kia, bằng những bước sải chân mạnh mẽ. Chị yêu con sông trước nhà, vừa bước ra khỏi cổng sang qua đường, là chị đã có thể đi bộ dọc con sông Dora nước chảy nhoang nhoáng, chị căng lồng ngực, hít thở thật sâu, dài.Ôi thật dễ chịu làm sao! Hơi lạnh phả vào mặt làm chị cảm thấy như làn da chị được làm trẻ lên đến mấy tuổi. Chị thấy sung sướng được hít thở không khí trong lành mát lạnh những buổi sáng.
Căn nhà của vợ chồng đứa con nằm cạnh bờ kênh Nhiêu Lộc, quận 1. Đó là một khu chung cư mới xây, khá yên tĩnh, ở giữa có một vườn hoa nhỏ, đối diện là những căn nhà ba tầng, tầng dưới làm cửa hàng. Khu này vẫn còn đang xây dựng chưa xong, bên thì đã có gia đình đã dọn đến ở, bên thì vẫn còn đục đục chát chát.
Chỉ có lần này chị mới về khu này ở, nên chị rất tò mò, theo thói quen chị thích được đi tìm hiểu để biết những khu phố còn xa lạ với chị.
Ngày đầu tiên tiếng tíc tíc báo thức từ chiếc điện thoại di động vang lên. Năm giờ sáng. Hương tỉnh dậy, còn nuối tiếc giấc ngủ nhưng thôi dậy đi, hãy ra ngoài đi bộ, chạy chậm dọc bờ kênh. Thật tuyệt, ở đây có con kênh, hai bên bờ đều thoáng, tha hồ mà chạy mà hít thở không khí ban mai. Hương kiên quyết sáng nào cũng phải dậy lúc năm giờ để chạy bộ, tập thể dục. Chỉ có thời gian về đây chị mới làm được, chứ ở bên kia… quả là khó, vì năm giờ sáng trời còn quá tối, có ma nào ra đường đi bộ hoặc chạy đâu. Ở đây khác hoàn toàn.
Vừa ra tới con đường dọc bờ kênh Hương đã gặp mấy người cũng đi bộ như chị: một cặp vợ chồng đã đứng tuổi, hai người bạn nữ, một vài thanh niên, hoặc phụ nữ, đủ các lứa tuổi họ vừa đi vừa trò chuyện. Rất ít người chạy, có lẽ họ ưa đi bộ hơn, vì đi bộ vừa là vận động vừa đỡ mệt hơn.
Hương chạy chầm chậm, một làn gió mạnh ùa đến làm chị cảm thấy khoan khoáị Chị căng lồng ngực hít thở thật sâu bằng mũi để rồi từ từ thở ra bằng miệng, như chị vẫn làm mỗi khi tập thể dục. Ôi chà ! Khiếp ! Kinh quá ! một mùi hôi thối phả đến làm chị chợt nhăn mũi, nín vội hơi thở không dám thở tiếp nữa. Thì ra đó là mùi nước con kênh trước mặt bốc lên.
Con kênh trải dài ngoằn ngoèo qua trung tâm thành phố vào ban mai trông thật thơ mộng. Ánh đèn đường hai bên bờ lung linh in bóng xuống dòng nước, con đường khá quang vì những dãy phố không còn san sát mà được cách bởi con kênh, những cái cầu. Trời còn xâm xẩm tối nên không thể nhìn thấy mầu nước của con kênh, nhưng Hương cố căng mắt quan sát kỹ thì nhận ra, nước kênh như đọng lại không có luồng chảy, nước sanh sánh màu đen như nước bùn, thật chẳng khác gì một cái cống to và dài nếu không gọi là con kênh, vì từ đó toát ra cái mùi khăm khẳm của cống rãnh.
Hương vẫn cố chạy chậm dọc con đường bên bờ kênh. Vừa chạy chị vừa để ý những người xung quanh. Trước một cổng trường đào tạo công nhân kỹ thuật, chị thấy hai tốp người nam nữ đủ cả, đang cùng tập thể dục trong những bộ đồng phục. Họ đứng trên vỉa hè, trước bức tường ngoài cửa trường của họ, mặt đều quay ra hướng con kênh, họ đang giơ tay giơ chân uốn người làm động tác theo tiếng đếm của một chị phụ trách tốp.
Thấy Hương đang chầm chậm chạy qua trên lòng đường trước mặt, đang tập nhưng họ cũng dướn mắt nhìn theo để ý quan sát. Chắc hẳn họ đều nghĩ: “Chị này là Việt kiều đây”. Hương không hiểu sao đi đâu, dù ăn mặc rất bình thường, người ta vẫn nhận ra là chị không phải sống ở trong nước mà ở nước ngoài, có lẽ môi trường cuộc sống đã biến đổi cung cách đi đứng, cử chỉ, cách ăn mặc của con người.
Chạy qua khỏi tốp “công nhân kỹ thuật tương lai” này, Hương nhìn thấy một tốp khác cũng chừng ba, bốn chục người, vừa trẻ vừa già họ đang chuyển những bước chuyển rất từ từ của cánh tay, tư thế tấn của chân, trong tiếng nhạc vẳng tới từ một chiếc loa. Tiếng nhạc cũng chầm chậm, từ từ, êm dịu.Hương đoán đó là môn Thái cực quyền dưỡng sinh. Những người tập môn này hẳn phải có lòng kiên trì bền bỉ rất cao, vì từng bước chuyển của tay chân và người đều rất chậm chạp kéo dài.Trong bước chuyển đó, tâm trí con người cũng hoà thời gian để tĩnh tâm, để lắng nghe sự chuyển mình của cơ thể.

Hương chưa bao giờ tập môn này vì chị đã quá quen với những bước đi nhanh, nhảy nhót của aerobic cùng tiếng nhạc mạnh như loại nhạc disco. Chị chợt cảm thấy quý mến những con người đang luyện tập trước mặt chị. Biết bao buổi sáng, qua từng tháng năm, biết bao năm trong cuộc đời, họ luôn bền bỉ luyện tập để giúp cơ thể thêm khoẻ mạnh để sống, để đối phó với cuộc sống làm ăn, sự vất vả.
Chị càng cảm thấy quý trọng những con người này biết bao nhiêu, với những đức tính kiên trì chịu đựng của họ. Vâng ! Đức tính kiên trì, chịu đựng. Một sự chịu đựng như trở thành thói quen, chấp nhận như là lẽ thường tình…
Một sự chịu đựng cũng giống như một sự chịu đựng khác, cách đây khoảng ba chục năm, sự chịu đựng chiến tranh, sự chịu đựng gian khổ, thiếu thốn trong chiến tranh, trong bao nhiêu năm hay nói lâu hơn, hàng thế kỷ, để giành độc lập, chủ quyền cho đất nước. Và sự chịu đựng chiến tranh giờ chuyển sang những loại chịu đựng khác, như chịu đựng mùi hôi thối của con kênh này chẳng hạn: họ vẫn sống thản nhiên dọc bờ kênh. Một góc này một bà đang loay hoay dọn hàng ăn, những chiếc bàn con, ghế con được bầy ra, tiếng đĩa cốc chạm nhau lách cách, chỉ một tí nữa thôi, những người khách đầu tiên sẽ tới, gọi một bát mì hay bún nóng hổi bốc khói nghi ngút, họ sẽ hưởng bữa ăn sáng thường lệ bên dòng kênh “xanh xanh”. Góc đằng kia một thanh củi trong bếp đang cháy để hâm nóng một nồi nước phở, bà bán hàng cũng đang loay hoay dọn dẹp chờ khách. Góc đường này đã thấy vài người ngồi uống sữa đậu nành thì phải, hoặc nhấm nháp hương vị của cà phê Trung Nguyên. Một góc khác mấy bà đang xúm xít mua xoài xanh, chả giò, cân kẹo…. Một dãy đầy những nải chuối con bầy bên cạnh cũng đang chờ khách mua.
Trời đang dần hửng sáng, nhịp sống của một ngày đang bắt đầu. Như thế, có lẽ chẳng ai để ý đến cái mùi nước kênh.
Hương muốn đi tìm hiểu gốc tích lai lịch địa lý của con kênh nàỵ Chị muốn chạy hay đi bộ thong thả dọc theo con kênh để được nhìn thấy tận mắt nó đã luồn lách đến tận đâu, nó sẽ nhập vào con sông Sài Gòn ở khúc nào, mà tại sao nó lười chảỵ Tại sao những người trong Uỷ ban thành phố, ban môi truờng… họ không tìm mọi cách để cải tạo con kênh này ?!?
Nhưng chỉ đi được khoảng một trăm hay hai trăm mét chị đã không chịu được phải vừa đi vừa bịt mũi. Ấy thế mà những người khác họ vẫn đi bình thường như “không ngửi thấy mùi gi”`. Cạnh bờ kênh một chị tuổi trung tuần đang giơ tay cao làm động tác thở giữa con kênh “thơm ngát”' nàỵ Chiếc xe đạp chị dựng vào một gốc cây gần đó. Chắc chị phải đạp xe từ một phố khác để đến bờ con kênh này tập thể dục tận hưởng không khí trong lành.
Hương xấu hổ vì thấy riêng mình bịt mũi trong khi mọi người xung quanh không ai làm như vậỵ Nét mặt họ đều thản nhiên. Để tránh sự hiểu lầm và tránh phải ngửi cái mùi nước kênh thối đó, chị liền thay đổi đường đi, giã từ con kênh mà buổi đầu chị hy vọng. Hương đi chầm chậm về dãy phố bên nằm song song với con kênh. Tới đây chị không còn ngửi thấy mùi ấy nữạ Một ngọn gió mát ùa tới, chị có thể yên tâm hít thở một cách dễ chịu hơn. Chị không ngờ ở con phố này lại có những ngôi nhà đẹp như vậỵ Tường cao, cổng rộng, đèn trên tường toả sáng, cây cao, hoa leo phủ kín cổng, kín tường. Ngoài cổng có thể đọc những dòng chữ: bác sĩ A… công ty ABC… Một biệt thự đang còn xây dở. Phố này đã được quét dọn tương đối sạch sẽ. Thay vào ngắm con kênh xinh xinh, Hương vừa đi vừa quan sát những ngôi nhà này, những chủ nhân của nó phải là những người rất giàu có, làm ăn phát đạt. Chỉ cách một con phố thôi, dường như đã cảm thấy lạc vào một nơi khác, khác biệt với những con phố chợ phía bên nàỵ
Sáng hôm sau cũng vào lúc năm giờ, Hương sang bờ bên kia để quan sát. Nước kênh chảy mạnh hơn sáng trước, đỡ mùi hôi thối, nhưng hàng đống bèo tây kết hàng đua nhau chảy đi, lẫn quyện với những rác rưởi thải ra từ ngọn nguồn nàa. Đi trên chiếc cầu gỗ cong cong bắc qua sông, nhìn xa có vẻ rất thơ mộng, có đi lên trên mới biết: đó là những thanh gỗ to được ghép liền nhau nhưng vẫn nhìn thấy qua khe hở dòng nước dưới chân cầu. Đi tới giữa cầu Hương chợt rùng mình. Trí tưởng tượng của chị đã khiến chị nghĩ tới giả sử như lúc này, chiếc cầu bị gẫy vì không chịu nổi sức mạnh của nhiều người đi trên nó, vì nó đã quá cũ, nó có vẻ một cái cầu trong chiến tranh chứ không phải một cái cầu bắc trên một con kênh ở quận 1 trung tâm thành phố. Giả sử nó chợt bị gẫy và chị sẽ bị rơi vào giữa dòng nước đặc sánh đen ngòm như bùn cống ấỵ Chị rùng mình, nhắm mắt và đi vội qua khỏi chiếc cầu qua bờ bên kia.
Thấy Hương đi một mình, một bà đang đi bộ gần chị liền bắt chuyện.
“Cô chắc không phải người ở đây phải không”?
“Dạ vâng, tôi người Hà Nội”. Hương không thích nói thật mình ở nước ngoài về tuy chị cảm thấy hơi xấu hổ vì nói dối, nhưng thực ra suy cho cùng, chị cũng đã là người Hà Nội từ nhỏ đến ba mươi năm tuổi đờị
“Cô đừng ngán cái cầu gỗ này nhé, nó là điểm giao thông quan trọng ở khu vực này đấy”.
Thấy Hương nhìn với vẻ dò hỏi, bà ta tiếp:“Cô mà nhìn thấy nó vào giờ cao điểm, giờ tan tầm thì khiếp lắm, bao nhiêu xe máy, xe đạp, bao nhiêu người phải đi qua nó để sang bờ bên kia hoặc bên này, cầu tắc nghẽn, dễ sợ lắm. Chưa biết ngày nào nó còn trụ được ở đây”.

Rồi bà ta chỉ về phía mấy cái cọc xi măng to nằm giữa dòng kênh.
“Cầu mới đấy cô à”.
“Cầu đang xây hả chị ?”
“Phải, mà còn bỏ dở đó đấy, biết bao giờ mới xong”
“Đã khởi công lâu chưa chị ?”
“Đã mấy năm nay rồi, mà không hiểu sao vẫn chưa xong cô à”.

Hương đăm đăm nhìn mấy cái cột, cạnh đó một chiếc thuyền gỗ bồng bềnh tại chỗ.
“Con gái tôi sợ qua cầu gỗ này lắm, nó chỉ sợ nhỡ cầu gẫy, té xuống kênh, tắm nước kênh hay uống nước kênh thì thà chết còn hơn…”.
“Tôi cũng nghĩ vậy…”.
“Vì thế mỗi lần phải đi qua bờ bên kia nó đều tránh cái cầu này, nó đi tít lên cái cầu to xi măng trên kia, nó mới an tâm. Còn tôi ấy à, may sao cũng ít có việc phải qua lại bên đó”'.
“Chị ở đây đã bao lâu ?” Hương hỏị
“Tôi sinh ra và lớn lên ở cạnh con kênh này rồi cô à. Đoạn này giờ đã được xây kè, có nhiều đoạn còn trống không. Đoạn này nước còn đỡ thốị Có nhiều đoạn nước còn thối hơn”.
“Sao thành phố không lo cải tạo nó chị nhỉ. Chẳng lẽ không có ai yêu cầu sao”?
“Ồ, người ta nói nhiều lắm chứ, mà có ăn thua gì đâu. Chúng tôi ở lâu cũng thành quen rồi. Chịu được tất. Mà không chịu thì ở đâu nào, hở cô ?”
Trở lại bên bờ nơi đi qua, Hương lại bước trên cái cầu gỗ nàỵ Ừ, lần này cũng hơi quen rồi, chị không còn thấy kinh sợ khi nhìn xuống dòng nước đục lờ hôi hám dưới cầu. “Lâu cũng thành quen. Chịu đựng ! Thành quen ! Chịu đựng…”. Tại sao con người ta cứ phải luôn chịu đựng khi mà điều kiện có thể cải thiện hơn nhỉ.
Khi chị rảo bước bên dòng sông Dora ở bên kia, hít thở không khí thoáng đãng trong lành, đầu óc chị lại thoáng nghĩ đến quê hương: con sông Sài Gòn, sông Hồng… Chị ước ao mong ngày trở về để được ngắm dòng sông Hồng phù sa hay con sông Sài Gòn, Bến Thành.

Giờ đây đang đi dọc con kênh Nhiêu Lộc này, chị lại thèm được hít thở không khí trong lành sạch sẽ của con sông nơi ấỵ Và những cư dân ở đây, nếu họ được hít thở bầu không khí trong sạch bên con kênh này, chắc cuộc sống của họ sẽ được dễ chịu hơn và những người qua đây sẽ không bị ám ảnh bởi cái mùi nồng nặc ấỵ
Dù sao niềm xúc cảm đã khiến Hương viết những câu thơ để tặng những người của bình minh bên con kênh.

Bình minh trên thành phố của niềm tin
Những căn nhà còn say trong giấc ngủ
Có những người nghỉ ngơi chắc chưa đủ
Mới năm giờ hàng quán đã dọn ra

Con kênh dài ngoằn ngoèo qua các phố
Hai bên bờ thấp thoáng bóng người đi
Từng tốp thể dục luyện tứ chi
Cùng giơ tay, gập người, chân cùng tấn

Trong tiếng nhạc nghe êm đềm thong thả
Những con người luyện từng bước dài, sâu
Chẳng vội vã, cho hơi thở dài lâu
Bền tâm trí bình an trong cuộc sống.

Trời đã sáng, giờ thể dục cũng hết
Bờ kênh dài in bóng nắng đầu tiên
Một ngày mới trong cuộc sống bình yên
Một ngày dài rồi bình minh lại tới...

Còn con kênh. Nó không có luồng chảy, Hương đã phát hiện ra vào một ngày sau: nước chảy ngược chiều. Hôm qua nó chảy về hướng Đông, hôm nay nó chảy về hướng Tây, có lẽ theo hướng gió. Nhiều khi nó lại đứng im bất động. Hương thẫn thờ nhìn dòng kênh đang chảy ngược (hay xuôi nào ai biết). Bồng bềnh giữa đống bèo tây cùng rác rưởi là một chiếc giường gỗ đã mục nát đang trôi dần về đâu.

Xưa nay nhân định thắng thiên cũng nhiều ( Nguyễn Du ).

Yêu Việt nam có đề án nhằm nâng cấp chống ô nhiễm cho kênh Nhiêu lộc sau đây :
Con kênh nhân tạo Nhiêu lộc thiếu sự đồng tình của thiên nhiên.
Thiếu một dòng nước tự nhiên để xử lý vấn đề ô nhiễm cho con người.
Vậy thì ta nên đặt một trạm bơm điện ở một đầu kênh.
Mỗi ngày trạm bơm hoạt động một số giờ cần thiết,
theo thời khóa biều thuỷ triều chính xác của địa phương,
cung cấp hàng ngàn mét khối nước sông sạch, tạo áp suất cao,
cưỡng ép dòng nước chảy một chiều ra sông, ra biển.
Trước khi đổ ra sông, dòng nước phải đi qua trạm xử lý ô nhiễm,
để bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước cho hôm nay và cho mai sau.
Hình như đại đa số dân cư ven bờ sẵn sàng đóng góp một phần lớn kinh phí cho dự án chống ô nhiễm này.
Có ai phụ lực YVN khai triển thêm chi tiết kỹ thuật cho đề án Nhiêu Lộc này không ?
Hương ơi ! Đừng tuyệt vọng. Rồi ngày mai sẽ bình minh !