Mail Contact Home

Gửi cho bạn bè trang báo này

Truyện Trạng Quỳnh

 

TRÊN CÂM ĐIẾC, DƯỚI CŨNG CÂM ĐIẾC

 
 

Nổi tiếng là người thông thái, hiểu rộng, biết nhiều, nhưng Quỳnh ngán chuyện cử nghiệp. Mỗi lần triều đ́nh mở khoa thi, nhiều người giục chàng lều chơng ứng thi, chàng đều gạt phăng, nói sang chuyện khác.

Lần ấy, v́ nể ư thầy học, lời khuyên của bạn bè, dân làng, Quỳnh đành đi thi cho phải phép. Năm đó, nhà chúa mừng sinh được con trai, các quan trường bèn nảy ra ư nịnh hót chúa, bàn nhau ra đề thi nói về điềm lành của đất nước. Đoán được ư ấy, Quỳnh nghĩ ra cách làm một bài văn phải hàm được hai nghĩa : bề ngoài, đọc lên nghe như lời ngợi ca công đức của chúa và sự an vui của mọi người, nhưng nghĩa ẩn của nó lại là một sự phủ định. Trong bài văn ấy có hai câu khái quát hiện trạng đất nước như sau :

"Quan tắc cổ, dân tắc cổ, đái hàm quan Nghiêu Thuấn chi dân" (Nghĩa là : Quan cũng theo phép xưa, dân cũng theo phép xưa, đội ơn quan, dân được sống đời Nghiêu Thuấn) và đối lại :

"Thượng ung tai, hạ ung tai, ỷ đầu lai Đường Ngu chi đức" (nghĩa là : Trên cũng vui vậy thay, dưới cũng vui vậy thay, dựa vào đám đầu lại có đức độ thời Đường ngu).

Mới nghe đọc lên lần đầu, chúa Trịnh đă khen : hay quá, xứng đáng cho giải nhất ! Quan chủ khảo đứng bên cạnh liền tâu với chúa :

-Khải chúa ! Trong hai câu ấy, thần thấy có ẩn cái ư không thuận.

-Quan thật đa nghi quá. Ca tụng công đức của chúa như vậy có ǵ mà không thuận ?

-Khải chúa, cứ theo cái nghĩa chữ Hán th́ hai câu ấy đúng là hay thật, nhưng Quỳnh là loại thâm nho , từng đă dùnh chữ nghĩa chơi khăm nhiều người, và chắc hắn không bao giờ bằng ḷng thứ văn chương một nghĩa. Theo sự hiểu biết cạn hẹp của thần, th́ hai câu ấy xướng theo nghĩa đồng âm trực tiếp nghe ra ngại lắm, không dám đọc lên để chúa thưởng lăm.

-Ta cho phép quan cứ nói.

-Khải chúa, nếu vậy th́ thần xin nói, hai câu ấy có dụng ư phỉ báng, táo tợn. Nếu đọc theo kiểu nôm, th́ rơ ràng là câu chửi tục.

-Chửi tục cũng không sao, nhà ngươi cứ tŕnh bày ta nghe thử !

-Vậy thần mạo muội thưa : "Quan tắc cổ, dân tắc cổ" có nghĩa là "trên cũng câm dưới cũng câm"(thưa : tắc cổ là câm không dám nói đấy ạ !). C̣n "đái hàm quan Nhiêu Thuấn chi dân" tức là "đái vào hàm bọn quan lại dám bảo rằng dân chúng đang sống dưới thời Nghiêu Thuấn".

-Nếu quả vậy th́ Quỳnh láo thật !

-Khải chúa, chưa hết đâu. Câu sau này c̣n hàm ư báng bổ tệ hại hơn. "Thượng ung tai, hạ ung tai" có nghĩa là "Đứa trên thối tai, đứa dưới cũng thối tai, (ung tai tức thối tai ; là cả trên dưới đều một lũ điếc đấy ạ). V́ điếc hết nên không biết rằng "ỷ đầu lai Đường Ngu chi sĩ " nghĩa là hắn bảo "ỉa vào đầu lũ nha lại dám bảo rằng kẻ sĩ đang mở mặt giữ đời Đường Ngu " .

-Láo quá ! Thật láo quá ! Vậy th́ nên xử lư như thế nào ? .

-Khải chúa ! đối với Quỳnh phải hết sức thận trọng. Không dễ bắt bẻ hắn ta, v́ trên giấy trắng mực đen không thể luận tội được. Chỉ có một cách là bí mật đánh hỏng y . Thần là chủ khảo, nên điều ấy không khó, xin chúa hăy yên ḷng.

Mà đánh hỏng Quỳnh có nghĩa là làm theo đúng ư của Quỳnh đâu có cần đỗ đạt. Quỳnh đi thi là để đáp lại tấm thịnh t́nh của mọi người thân, lại có cơ hội đả kích vào thói xu nịnh của đám quan trường và "chọc" nhà chúa một trân nên thân, c̣n ḿnh th́ vẫn giữ tṛn khí tiết.

Bạch Tuyết

 
 
 


Ghi rơ nguồn "yeuvietnam.com" khi bạn phát hành lại thông tin từ website này

<< GIAO KÈO >>