Khi Trạng trở về, vào chầu vua. Vua thương Trạng đi xa, đường đất nước ngoài đã lâu ngày, bây giờ mới được thấy mặt, mừng lắm, vội vàng xuống thềm cầm tay giải bày những sự nhớ mong và hỏi chuyện khi ở bên nước người. Trạng cúi đầu quỳ tâu, kể suốt từ đầu đến cuối, khi ứng việc nọ, khi đối việc kia, đều được thanh thỏa cả.

Vua nghe tâu, khen rằng :

- Người như thế thực là ông Mạc Đĩnh Chi của trẫm.

Ngày hôm ấy vua ban yến, cho múa , nhạc ân mùng, vui vẻ suốt ngày. Xong rồi, Trạng tạ ơn vua trở về.

Hai năm sau, Trạng đúng tuổi sáu mươi, bèn tâu vua về trí sĩ. Vua thấy Trạng có công với xã tắc nhiều lắm, gia phong làm Thượng quốc công trí sĩ, cắm đất lập ấp để Trạng làm cỗ ăn lộc, phong tặng phụ mẫu, gia phong Phấn Khanh làm Nhất phẩm phu nhân. Các con đều được tập ấm. Một nhà vinh hiển phú quý.

Một hôm thong thả, Trạng cùng với phu nhân ngồi đàm đạo, chuyện mới, chuyện cũ. Phu nhân thong dong bảo Trạng rằng :

- Nhà ta bây giờ kể ra ơn nước, lộc trời đã nhiều. Chỉ hiềm lũ con thơ dại, ít học hành mà chàng thời lúc thì xuất chinh, lúc đi sứ. Thiếp chưa cham lo dạy bảo chúng được bao nhiêu. Nay nhờ được thánh triều được công thành danh toại, cũng nên nghĩ lại trông xuống đàn con. Kẻo để chúng nó ngu dốt, sợ sau này người cười là con nhà thất giáo.

Trạng nghe đến chuyện dạy học, thì lảng đi mà bảo phu nhân rằng :

- Kể như phu nhân nói thế rất phải. Cha mẹ yêu con còn gì bằng dạy cho chúng nó học hành. Sách có chữ rằng :"Ngọc bất trác, bất thành khí. Nhân bất học, bất tri lý".(1) Chính lẽ ra, tôi dạy chúng nó là phải. Chỉ vì công việc chung mà kinh sử biếng nhác. Bây giờ nhờ ơn nước mới được nghỉ tay, ví như chim bay vừa được ngưng cánh, người gánh mỏi vừa được nghỉ vai, rất thèm những sự giao du sơn thủy để tịnh dưỡng tinh thần. May có phu nhân gánh vác đỡ rồi, thật là quý hóa lắm. Thôi thời phu nhân tiếp tục dạy bảo lấy con cũng là một việc tốt.

Từ đó trở đi, Trạng chỉ ngày ngày đàn sáo, ca hát, dong thuyền đi chơi, hết bến nọ đến bế kia để xem phong cảnh.

Một hôm, đêm sáng trăng tỏ, thuyền đến bến Tự Nhiên, Trạng ngồi bên cạnh thuyền, trông thấy giữa bãi sông có một bãi cát, ở trên có một cái miếu, phong cảnh lạ lùng, bèn hỏi người lái đò :

- Chỗ này là chỗ nào ?

Người lá đò đáp :

- Bẩm là bến Tự Nhiên. Khi xưa ông Chử Đồng Tử hoá tiên ở đó. Bãi này là di tích của Ngài.

Trạng trước thấy chữ Tự Nhiên, chợt nhớ đến câu hát của ông cụ khi trước. Còn đương ngẫm nghĩ, bỗng thấy ông cụ xuất hiện trên một chiếc thuyền đế hỏi Trạng rằng :

- Có phải Dương Đình Chung đó hay không ? Lâu nay đã thỏa chí hay chưa ? Lão cho mượng sách từ khi ấy đến giờ mà bây giờ đã được vinh hiển rồi, thời các phép của lão hãy đem trả lão !

Trạng thấy gọi tên mình , vội vàng nhìn xem, thì ra ông cụ dạy mình bói khi trước. Trạng toan cất lời lên ; chưa kịp hỏi đã thấy ông cụ quay thuyền đi. Gọi với ông cụ lên thuyền nói chuyện, thế nào cũng không thấy ông cụ lại.

Trạng bắt lái thuyền cố chèo cho kịp thuyền cụ. Xa xa, thấy bóng cụ ghé thuyền lên bãi rồi biến mất, Trạng cũng lên bãi, tìm khắp cả không thấy dấu vết gì, Trạng ngẩn ngơ than thở, rồi vào miếu lễ tạ. Xuống thuyền trở về, Trạng vào tâu truyện với vua. Vua lấy làm kinh dị lắm, ban cho Trạng tiền để sửa sang đền miếu ông Chử Đồng Tử, Trạng phụng chỉ việc sửa sang xong. Tháng tám năm ấy, Trạng tắm gọi vào triều, về nhà tự nhiên không có bệnh gì mà mất. Sống lâu 72 tuổi, ứng với 72 lần được người dương thế cho quà ở cái gò đất đầu làng, khi Trạng còn là cậu bé ẩn hiện bất ngờ mỗi lần ông Lương, thân sinh Trạng sau này đi chợ về qua. Trong một lần, ông Lương có hỏi cậu bé sau này đầu thai làm con trai gia đình ông :

- Thế thời con ở với thầy bao lâu ?

- Thầy cho con bao nhiêu lần quà, thời con xin ở với thầy đúng bấy nhiêu năm.

Ông tính đưa quà cả thẩy 72 lần. Như thế là Trạng Lợn giữ đúng chữ tín với người đời, không sớm một năm, không chậm một ngày. Chuyện của Trạng đã được huyền thoại hoá thực chỗ nào, hư chỗ nào , điều chắc chắn là sẽ còn sống mãi trong tâm thức dân gian.

_____________________________________________

1°) Chữ trong sách Tam tự kinh nghĩa là : Ngọc không giũa không thành vật gì, người không học thì không biết gì.


Hét phần truyện của Trạng Lợn.

Em Út xin phép hẹn lại độc giả xem tiếp truyện của "các Trạng" kỳ tới.

Truyện các Trạng gồm có 9 bài :

- Trạng Cờ
- Trạng Khiếu
- Trạng Kiến
- Trạng Trịnh
- Trạng Gầu
- Trạng Ếch
- Trạng Ân
- Trạng Vật
- Trạng Nành.

xin tạm biệt


Em Út