Springfiels, ngày 7 tháng 5 năm 1837

Bạn Mary,

Trước thư này, tôi đã bắc đầu viết hai bức thư để gửi cho cô, cả hai đều không vừa ý tôi, nên viết chưa được một nửa, tôi đã xé đi. Bức đầu tôi cho là không trang trọng lắm, còn bức sau thì lại nghiêm trang quá. Tôi sẽ gửi bức thư này, dù nó ra sao cũng gửi.

Cuộc sống ở Springfield này kể ra hơi buồn tể-ít ra cũng đối với tôi. Ở đây tôi hoàn toàn cô đơn, như trong đời tôi chưa từng ở đâu cô đơn đến thế. Tôi mới được có một người đàn bà nói chuyện với tôi, từ ngày tôi đến đây, và nếu như bà ta có thể tránh được thì chắc bà cũng chẳng buồn nói. Tôi chưa bao giờ đi lễ nhà thờ và xem chừng cũng không vội đi ngay đâu.Tôi không đi, vì nhận thấy mình không biết nên xử sự ra sao.

Tôi vẫn luôn luôn suy nghĩ những lời chúng mình đã nói về chuyện cô đến sống tại Springfield. Tôi e rằng cô sẽ không được hài lòng. Ở đây đầy rẫy cảnh phồn hoa thị thành xã mã, nó sẽ là cái tủi phận cho cô, nhìn người mà chẳng được chia xẻ giàu sang cùng người. Cô sẽ phải chịu cảnh nghèo, mà không có cách gì che giấu cái nghèo của mình. Liệu cô có tin là cô có thể kiên nhẫn chịu đựng được như thế không ? Bất cứ người đàn bà nào trao thân gửi phận với tôi, giả thử có ai như vậy, thì bản tâm của tôi là đem hết tài sức ra làm cho người ấy được hạnh phúc, mãn nguyện ; và thiết tưởng không có cái gì làm tôi đau khổ hơn là thất bại trong cố gắng ấy. Tôi biết là với cô, tôi phải sung sướng nhiều hơn lối sống của tôi hiện nay, miễn là tôi không thấy dấu hiệu gì bất mãn ở nơi cô.

Những lời cô nói với tôi có lẽ là theo lối nói đùa hoặc giả tôi đã hiểu lầm chăng. Nếu thế, thì ta hãy quên đi ; bằng không, thì tôi mong cô nên suy nghĩ cho kỹ rồi hãy quyết định. Điều gì tôi đã nói, tôi sẽ nhất quyết giữ lời, miễn là cô muốn thế. Theo ý tôi, thì tốt hơn cô nên không đến sống ở đây. Cô chưa từng quen vất vả, và cuộc sống không chừng còn khắc khe hơn là hiện nay cô tưởng. Tôi biết rằng cô có đủ sức suy nghĩ xác đáng về bất cứ vấn đề gì : và nếu cô cân nhắc chín chắn về việc này trước khi quyết định, thì tôi sẵn lòng chiều theo ý định của cô.

Cô phải viết cho tôi một bức thư thật dài, sau khi cô nhận được thư này. Cô không cần phải làm gì khác, và dù cho đến lúc viết xong, cô thấy nó có vẻ không hay đi nữa, thì thư của cô cũng là bao nhiêu nguồn tri kỷ trong cái cảnh " cô liêu phồn tạp ". Bảo với chị cô rằng tôi không muốn nghe nói thêm gì nữa về chuyện bán sạch đồ đạc và dọn đi. Chuyện ấy làm tôi "mềm người" mỗi khi tôi nghĩ đến.

Thân mến...

_____________________________________________

Con người khiêm tốn viết bức thư này đã gặp ba người đàn bà trong đời ông. Người thứ nhất là con gái của ông chủ quán, một giai nhân tóc vàng, mắt xanh là Ann Rutledge, cuộc đính hôn giữa hai người bị "nửa đường đứt đoạn" một cách bi đát vì nàng Ann đột nhiên chết vì bệnh sốt rét rừng năm 1835. Suốt một nâm sau, tâm hồn đa cảm này tiếc thương người bạc mệnh đến nổi tình trạng ưu uất bệnh hoạn khiến các bạn chàng lo sợ tâm thần chàng sẽ bị thác loạn. Người đàn bà thư hai là Mary Owens, người mà ông viết bức thư trên đây. Chàng đã gặp Mary nhờ chị của nàng. Chàng hứa với bà chị là sẽ cưới Mary Owens. Tuy nhiên, gần ba năm đã qua đi từ buổi đầu gập gỡ, và đến khi tái ngộ Mary Owens, sau khi nàng ở miền Đông trở về , chàng bất đầu tự hỏi phải chăng mình đã hứa hẹn một cách hồ đồ. Nhưng ta hãy nghe bức thư sau đây viết cho một người bạn thân là bà O.H Browning, thuật lại câu chuyện lý thú ấy.

Xin tiếp theo

Một trong vài hình ảnh tìm được
Mary OWENS ( bên phải )

Thưa Bà,



Không biết lấy gì để tạ lỗi vì chỉ nói đến mình, tôi xin lấy câu chuyện của phần lớn đời tôi trong thời gian qua từ khi
được gặp bà, để làm đề tài cho bức thư này. Và luôn tiện, bây giờ tôi mới nhận ra rằng muốn thuật lại đầy đủ và mạch lạc những điều tôi làm và chịu đựng từ khi gặp bà, tôi cần phải thuật lại một vài điều đã xảy ra trước nữa.

Hồi đó vào mùa thu năm 1836, một bà người quen đã có chồng, và cũng là một bà bạn rất thân của tôi, sắp về thăm ông cụ thân sinh và những bà con thân thuộc khác ở Kentucky, đã đề nghị với tôi rằng, khi bà trở lại, bà sẽ dắt theo một cô em gái, và lo liệu sao cho mau lẹ mà đăng đối đường hoàng. Dĩ nhiên là tôi nhận lời đề nghị ấy ; vì bà thừa hiểu tôi không thể nào làm khác hơn được, dù cho tôi thật tình không thích đi nữa, nhưng nói riêng giữa bà với tôi, lúc ấy tôi sướng mê lên với dự định ấy. Tôi đã gặp cô em đó khoảng ba năm trước, thiết tưởng cô ấy thông minh ngoan ngoãn, và thấy không có gì ngang trái nếu hai người cùng nắm tay nhau chung bước đường đời. Thời gian trôi qua, bà bạn ra đi rồi đúng ngày trở lại, quả nhiên cùng đi với cô em. Điều ấy làm tôi chột dạ ; vì nhận thấy cô ấy sẵn sàng đến như thế, tỏ ra rằng cô ấy ham lấy chồng quá ; nhưng suy đi xét lại, tôi cho rằng có lẽ cô ấy đã được bà chị đã có chồng lôi kéo đến, mà không hề có điều gì đả động đến tôi trước với cô ấy chăng ; bởi vậy, tôi kết luận rằng nếu không có đều trở ngại nào khác xảy ra. Thì tôi sẳn lòng bỏ qua điều ấy. Chuyện này xảy ra là do tôi nghe nói cô ấy đã đến ở gần đây, thế thôi ; Chứ xin nhớ rằng tôi vẩn chưa gặp mặt cô ấy, ngoại trừ ba năm về trước, như tôi đã nói ở trên.

Mấy ngày sau, chúng tôi có tiếp kiến nhau, và mặc dầu tôi đã từng gặp nàng trước kia, nhưng trông nàng không giống như tâm tưởng của tôi đã hình dung.Tôi vẫn biết là nàng to lớn "quá cỡ ", nhưng bây giờ nàng có vẻ đáng đấu với Falstaff ( một đô vật khổng lồ trong kịch của Shakespeare) ; tôi biết rằng người ta gọi nàng là " gái già " và tôi chắc chắn danh hiệu ấy ít ra cũng đúng một nửa ; nhưng giờ đây, khi ngắm cô nàng, quả thật xin thề là tôi không khỏi liên tưởng đến má tôi ! Như thế không phải tại vì nhan sắc khô héo, vì da dẻ cô ấy đầy mỡ béo căng ra, làm sao co rút thành nếp nhăn nheo được ; nhưng tại vì cô nàng khuyết xỉ, nói chung là dung mạo đã phong trần, và tại vì một ý nghĩ cứ lẩn quẩn trong đầu óc tôi, cho rằng không thể nào có thứ ưu vật gì khởi đầu từ dáng vóc của hài nhi mà đạt tới khối lượng đồ sộ hiện tại của nàng trong vòng chưa đầy 35 hay 40 năm ; và, nói tóm lại, tôi chả ưng ý gì cô ấy hết. Nhưng biết làm sao được ? Tôi đã nói với bà chị cô là tôi sẽ lấy cô, dù xấu tốt gì cũng được ; và tôi vẫn coi việc tôn trọng lời hứa là một vấn đề danh dự và lương tâm trong mọi việc, nhất là nếu có người khác đã bị xui khiến mà hành động theo đó, điều mà trong trường hợp này tôi tin rằng họ đã làm, vì bây giờ tôi dám chắc rằng không người đàn ông nào khác ở trên thế gian này chịu lấy cô ta, và do đó kết luận là họ nhất quyết cột chặt tôi với lời tôi đính ước. Thôi được rồi, tôi nghĩ bụng, tôi đã trót nói, thì mặc dầu hậu quả ra sao, nếu tôi thất bại không lấy được cũng sẽ không phải lỗi tại tôi. Tức thì tôi quyết định cứ coi như cô ấy là vợ tôi ; xong rồi, tôi huy động mọi khả năng phát giác của tôi để tìm những ưu điểm ở nàng, biết đâu chẳng bù lại được những khuyết điểm. Tôi cố tưởng tượng rằng nàng xinh đẹp, điều ấy, nếu không phải cái tội chẳng may mập quá, thì cũng đúng cơ đấy. Ngoại trừ điểm ấy, không có người đàn bà nào mà tôi đã thấy lại có một gương mặt xin đẹp hơn. Tôi cũng cố tự thuyết phục mình rằng tinh thần đáng quý hơn là thể xác nhiều lắm ; và về điểm này, như tôi khám phá ra được, nàng cũng chẳng thua kém gì bất cứ người nào mà tôi quen biết.

Ít lâu sau đó, chẳng cần cố gắng đi đến một sự đồnh ý dứt khoát với nàng, tôi lên đường đi Vandalia, là nơi và cũng là lần đầu tiên bà đã gặp tôi. Trong khi lưu lại đó, tôi có nhận được thư của nàng, chẳng những thư đã không làm thay đổi ý kiến của tôi về trí óc hay lòng dạ của nàng ; mà tráo lại còn giữ ý kiến ấy cả hai điều đó.

Suốt trong thời gian đó, mặc dầu tôi vẫn một mực quyết tâm ‘’ Vững chắc như tảng đá cả lớp sóng cồn ‘’, tôi thấy tôi vẫn luôn luôn hối hận đã vội vàng làm như vậy. Suốt đời, tôi chưa bị vướng vào một sự trói buộc nào, có thực hay tưởng tượng, mà tôi lại tha thiết mong muốn được thoát ly như thế.

Sau khi trở về nhà, tôi thấy không có gì để thay đổi ý kiến của tôi đối với nàng trong bất luận một điểm nào. Nàng vẫn thế, và tôi cũng vậy. Bây giờ tôi toàn để thì giờ tính quẩn lo quanh : làm sao tôi có thể an bài được suốt đời, sau khi thay đổi hoàn cảnh mà tôi dự liệu đã thực hiện được như ý sở cầu ; và làm cách nào có thể trì hoãn được cái ngày ác hại ấy trong một thời gian, điều mà quả thật tôi lo sợ vô cùng – có lẽ còn sợ hơn anh chàng Ái Nhĩ Lan sợ cử tạ.

Sau bao nhiêu nổi đau khổ của tôi về vấn đề liên hệ sâu xa này, giờ đây, tuyệt nhiên không ngờ, tôi lại hoàn toàn thoát khỏi ‘’ cá nạn ‘’ ấy ; và tới đây tôi muốn biết xem bà có thể đoán tôi thoát ra bằng cách nào không. Thoát đúng theo mọi ý nghĩa cũa danh từ ; không hề phạm đến lời hứa, phạm đến danh dự hay lương tâm. Tôi không tin bà có thể đoán được đâu, nên chi bằng tôi xin nói ngay để bà nghe. Nói theo giọng các luật gia, thì nội vụ xãy ra như sau, số là vì : Sau tôi đã trì hoãn câu chuyện, mãi tới chừng nào tôi nghĩ còn có thể trì hoãn trong danh dự, tức là loanh quanh kéo dài đến mùa thu vừa qua, tôi mới kết luận rằng tốt hơn tôi nên tác thành hôn phối, đừng để dây dưa thêm nữa : thế là tôi lấy hết can đãm để ngỏ lời cầu hôn trực tiếp với nàng ; nhưng nói ra thì cay đắng rụng rời, nàng lại trả lời : KHÔNG. Thoạt đầu tôi đổ chừng cô nàng nói vậy để làm bộ thùy mị e dè, điều mà tôi cho là chỉ khéo vô duyên, không hợp với nàng trong trường hợp đặt biệt này ; nhưng khi tôi tấn công lượt nữa, tôi thấy nàng cự tuyệt cứng rắn hơn trước. Tôi thử đi thử lại, nhưng kết quả vẫn thế, hay đúng hơn là vẫn không có kết quả. Cuối cùng, tôi đành phải bỏ cuộc, điều ấy không ngờ tôi thấy mình tủi hổ quá sức chịu đựng. Tôi đau đớn tủi hổ hình như cả trăm bề. Lòng tự ái tôi bị thương tổn sâu cay vì nghĩ rằng trong bao nhiêu lâu tôi đã ngu ngốc quá, không khám phá ra được tâm địa của nàng, và đồng thời cứ yên trí rằng mình đã hiểu rõ bụng người ta rồi ; và tôi lại còn đinh ninh rằng cái cô không ai thèm lấy ấy ; lại là người thực sự hất hủi tôi với tất cả phong độ cao đại hão huyền của tôi ; và trên hết, báo hại một điều lúc đó là lần đầu tiên, tôi bắt đầu sinh nghi rằng không khéo tôi đã yêu cô ấy một chút thật rồi. Nhưng thôi bỏ qua chuyện ấy đi. Tôi sẽ cố gắng sống vượt qua cảnh ngộ ấy. Thiếu gì người khác đã trở thành trò cười vì dại gái ; Nhưng điều ấy nói về tôi thì không bao giờ có thể đúng được. Trong chuyện này tôi đã đùa với tôi quá lố.

Giờ đây, tôi đã đi đến kết luận rằng không bao giờ tôi nghĩ đến chuyện vợ nữa ; và chính vì lý do là không bao giờ tôi có thể hài lòng với bất cứ người nào ngu đần đến nỗi lấy phải tôi.

Khi bà nhận được thư này, xin bà viết cho tôi một câu chuyện dài về cái gì cũng được để cho tôi khoây khỏa. Tôi xin gửi lời chào ông Browning.

Người bạn chân thành của bà.

_____________________________________________

Người đàn ông này vốn là một con người chân thật và tự trọng nên đã giữ lời hứa và nhất định cầu hôn với cô Mary Owens. Điều làm cho ông vừa kinh ngạc vừa mừng rỡ, như ta đã thấy trong thư ông, là cô ta lại đáp : ‘’ Không ‘’. Mấy năm sau đó, khi người ta hỏi tại sao lại từ chối . Cô Mary Owens đáp rằng cô không chắc ông ta sẽ là một người chồng tốt, rằng ông ta thiếu những mối ràng buộc nho nhỏ nó tạo thành mối dây hạnh phúc của người đàn bà. Biết đâu cô ấy nói đúng.

Sự từ chối này đang làm cho ông vui được ít lâu, thì một lần nữa ông lại sa vào tâm trạng buồn rầu vì ông tin chắc rằng đây là một người đàn bà không ai thèm lấy, cũng lại chê ông. Nhân tiện, cũng nên lưu ý các bạn rằng người đàn bà tưởng ‘’ không ai thèm lấy ‘’ ấy lại kết hôn với một người đàn ông rất khôi ngô, trẻ tuổi hơn nàng, sinh hạ được đông con . và rất sung sướng.

Người đàn bà thứ ba trong đời người đàn ông đã định thế "Không đời nào nghĩ đến chuyện lấy vợ nữa" này, cũng tên là Mary… Mary Todd, người mà ông đã kết hôn. Dĩ nhiên nhà đại chính khách này không phải ai xa lạ hơn là ABRAHAM LINCOLN .