Brailov
Ngày 26 tháng 9 năm 1879
Thứ sáu, lúc 8 giờ sáng
Anh yêu quư, em rất buồn nghe tin anh ở Petersburg, không được khỏe - nhưng anh hăy tha thứ cho em - em lại mừng rằng anh vẫn c̣n nhớ Brailov, không biết anh có hiểu cho rằng em ghen anh lắm không, mặc dầu đôi ta không hề được giáp mặt nhau. Anh có biết rằng em ghen một cách hết sức vô lư, như thể một người đàn bà ghen người ḿnh yêu không ? Anh có biết khi nghe tin anh lấy vợ em đau đớn đến thế nào không, như thể một cái ǵ đă tan vỡ trong ḷng em không ? Cứ nghĩ đến anh gần gũi kẻ đàn bà kia mà em chua xót tâm can.
Và anh có biết em là một kẻ độc địa như thể nào không ? Em vui sướng khi được biết anh đă không t́m thấy hạnh phúc bên cạnh kẻ kia. Em tự trách em đă có thể vui mừng như thế. Em thiết nghĩ em không sao diệt bỏ được ḷng ḿnh. T́nh cảm của ḿnh là một cái ǵ ḿnh không thể điều khiển nổi.
Em thù ghét kẻ kia v́ nàng đă không làm cho anh được vui sướng, nhưng em lại c̣n thù nàng gấp trăm nếu anh lại t́m được hạnh phúc bên nàng. Em cho rằng kẻ kia đă cướp mất cái ǵ lẽ là của riêng em, cái ǵ lẽ ra là quyền của em, v́ em yêu anh hơn kẻ nào hết và quư anh hơn bất cứ cái ǵ trên đời này.
Nếu điều này làm phiền ḷng anh, th́ anh hăy tha thứ cho em đă bất đắc dĩ phải thố lộ ḷng ḿnh. Em đă nói trắng ra rồi. Nguyên nhân cũng v́ bài ḥa âm. Nhưng em tin rằng tốt hơn là anh biết rơ em chẳng phải là một con người thanh cao như anh nghĩ - Và lại như thế cũng chẳng thay đổi ǵ được mối liên quan giữa đôi ta. Em cũng không cần phải thay đổi ǵ. Em chỉ muốn làm sao biết chắc được rằng sẽ không có ǵ thay đổi khi mà đời em gần chấm dứt, rằng không ai. .. Nhưng em có quyền ǵ mà nói chứ. Anh hăy tha thứ cho em, tha thứ cho tất cả những lời em đă nói - em quẫn trí mất rồi.
Hăy tha thứ cho em, anh nhé, và cứ cho em là em b́nh thường và em không hiểu ǵ cả. Chào anh nhá, anh yêu; hăy quên bức thư này đi, nhưng đừng có quên kẻ yêu anh hết ḷng.
N. Von Meck.
T.B Nếu anh nhận được thư này th́ xin anh vui ḷng cho em biết nhé.
Lá thư trả lời của
Piotr Ilyich Tchaikovsky gửi Nadéjda Philarevtona Von Meck
Grankino ngày 10 tháng mười, 1879
Thật khôn tả nổi vui mừng khi thấy nét chữ cửa em và được biết chúng ta lại được tin đi tin lại. Jurgenson quên nói anh biết rằng bài ḥa âm của chúng ta viết cho dương cầm măi rồi cũng đă được xuất bản, nên thư em là cái tin đầu tiên cho anh biết về chuyện này. Anh vô cùng sung sướng rằng em hài ḷng với bản ḥa âm ; mà thật ra th́ bản đó soạn khéo lắm.
C̣n riêng về nhạc th́ anh biết trước rằng thế nào em cũng thích ; không thích làm sao được cơ chứ ? Anh viết nó với h́nh ảnh em luôn luôn trong óc. Lúc ấy anh đâu được thân mật với em như hiện giờ, nhưng anh cũng đă cảm thấy mơ hồ rằng trên đời này không c̣n ai hơn em có thể thông cảm được những nỗi thắc mắc thầm kính nhất của tâm hồn anh. Không một nhạc phẩm nào để tặng lại tha thiết chân thành hơn. Bản nhạc không những nói lên nổi ḷng của anh mà cả của em nữa ; bản nhạc thật ra chẳng phải của anh mà là của đôi ta. Nó sẽ đời đời là bản nhạc ḷng của anh, là đài kỷ niệm của một thời mà tâm trí âm ỉ, cuồng lọan giữa một chuỗi ngày đau thương đến cực độ, giữa sầu muộn và tuyệt vọng th́ bổng nhiên hy vong bừng lên và ánh nắng tươi vui lại bắt đầu ló dạng - và thể hiện cho ánh nắng đó là người mà anh xin đề tặng bản ḥa âm.
Cứ tưởng những ǵ có thể xẩy ra nếu định mệnh đă không rung rủi cho anh được gặp em, anh cũng đủ rùng ḿnh. Anh nhờ ơn em hết mọi sự ; ơn cứu tử, ơn cho anh cái may được tự do - để rồi đưa anh lên cái danh vọng tưởng không bao giờ đạt được - và đưa lại quá nhiều may mắn mà anh không ngờ được hưởng dầu chỉ là trong giấc mộng.
Anh đọc thư em, ḷng chan chứa ân t́nh, không c̣n biết lấy ǵ diễn tả ngoài âm nhạc. Mong rằng một ngày kia anh lại nói nên lời !
Bạn ḷng hỡi, cầu chúc em mạnh khỏe. Anh mong cho em hơn mong cho bản thân anh. Nghe nói bản ḥa âm của chúng ta đă làm em thao thức bao đêm mà ḷng anh se lại. Anh muốn nhạc của anh phải là một nguồn hoan lạc và an ủi, và anh hết sức cầu mong tinh thần em được yên vui b́nh thản.
Anh của em,
P. Tchaikovsky
____________________________________________
TCHAIKOVSKY PIOTR ILYICH ( 1840 - 1893 ) nhà sọan nhạc trứ danh người Nga. Nổi tiếng về những bản ḥa âm dương cầm và vĩ cầm. Nadejda Von Meck là quả phụ của một nhà thầu hỏa xa Nga. từng giúp Tchaikovsoky nổi danh. Hai bên tuy viết thư đều cho nhau nhưng không bao giờ gặp mặt nhau.
